Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση στις αλλεργίες τόσο στα
παιδιά όσο και στους ενήλικες. Αν βασιστούμε στα τελευταία δεδομένα θα δούμε
ότι 1 στα 4 παιδιά θα παρουσιάσει μια μορφή αλλεργίας. Οι περισσότερες από τις
αλλεργίες είναι χρόνιες και παρουσιάζουν έξαρση την άνοιξη και το φθινόπωρο και
ορισμένες μπορεί να οδηγήσουν σε μια
επικίνδυνη για τη ζωή αλλεργική αντίδραση.
Τι είναι όμως η αλλεργία;
Αλλεργία είναι το αποτέλεσμα της υπερβολικής αντίδρασης του
ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού σε διάφορες ουσίες που τις ονομάζουμε
αλλεργιογόνα (π.χ. γύρεις, τροφές, δήγματα εντόμων κ.α), αυτό συμβαίνει λόγω
υπερευαισθησίας σε αυτά τα αλλεργιογόνα. Στα παιδιά που θα εμφανίσουν αλλεργίες
υπάρχει γενετική προδιάθεση δηλαδή αν είναι αλλεργικός ο ένας από τους γονείς
οι πιθανότητες να είναι το παιδί αλλεργικό είναι 30% αν και οι δύο 60%. Υπάρχουν
όμως και εξωγενείς παράγοντες που θα επηρεάσουν την εκδήλωση και την πορεία
μιας αλλεργίας όπως οι διάφορες λοιμώξεις, η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι
κλιματικές αλλαγές, η διατροφή, η ψυχολογία και το παθητικό κάπνισμα.
Οι κύριες αλλεργικές παθήσεις και πως εκδηλώνονται;
Αλλεργική ρινίτιδα και ρινοεπιπεφυκίτιδα
Εμφανίζεται συνήθως στα παιδιά σχολικής ηλικίας, όσον αφορά την
εποχική μορφή οφείλεται στις γύρεις των δένδρων και των φυτών (ελιά, πεύκο την
άνοιξη, γρασίδι το καλοκαίρι). Η αλλεργική ρινίτιδα που οφείλεται στη σκόνη (ακάρεα), στο τρίχωμα των κατοικίδιων ζώων, στους μύκητες μπορεί να προκαλεί
συμπτώματα όλο το χρόνο. Τα συμπτώματα της είναι η ρινική καταρροή (διαυγής
έκκριση) ,φτάρνισμα, αίσθημα φαγούρας στη μύτη, στα μάτια, στον
ουρανίσκο και στα αυτιά. Τα συμπτώματα
ποικίλουν στη διάρκεια και στην ένταση. Ένα σημαντικό ποσοστό (μέχρι και 60%)
θα εμφανίσει και αλλεργικό βρογχικό άσθμα.
Αλλεργικό βρογχικό άσθμα
Δυστυχώς το άσθμα αποτελεί τη συχνότερη χρόνια πάθηση της παιδικής
ηλικίας και εκδηλώνεται με βήχα που μπορεί να είναι συνεχής ή κατά παροξυσμούς ή μόνο νυχτερινός, δύσπνοια, αίσθημα βάρους στο στήθος, συριγμό
(σφύριγμα) στην εκπνοή και εύκολη κόπωση. Η υπερευαισθησία που έχουν αυτά τα
παιδιά με βρογχικό άσθμα τα κάνει ευαίσθητα και σε μη αλλεργιογόνους παράγοντες
όπως ο καπνός του τσιγάρου, οι μεταβολές θερμοκρασίας και υγρασίας οι έντονες
μυρωδιές, τα διάφορα spray. Παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης
αλλεργικού βρογχικού άσθματος είναι το οικογενειακό ιστορικό άσθματος ή άλλων
αλλεργικών παθήσεων, το ατομικό ιστορικό εκζέματος, αλλεργικής ρινίτιδας,
τροφικής αλλεργίας και η ευαισθητοποίηση του παιδιού σε διάφορα περιβαλλοντικά
αλλεργιογόνα.
Ατοπική δερματίτιδα - έκζεμα
Η ατοπική δερματίτιδα ή έκζεμα
είναι μια από τις πιο συχνές μη
μεταδοτικές παθήσεις του δέρματος ιδιαίτερα στα παιδιά αλλά σε οποιαδήποτε ηλικία. Εμφανίζεται συχνότερα στα βρέφη και μικρά παιδιά ,
παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις και συνήθως υποχωρεί με την πρόοδο της
ηλικίας. Τα αίτια είναι τα διάφορα αλλεργιογόνα (αεροαλλεργιογόνα, τροφικά)
ερεθιστικές ουσίες (καλλυντικά, συνθετικά ρούχα), μεταβολές θερμοκρασίας και
υγρασίας και λοιμώξεις. Οι δερματικές βλάβες της ατοπικής δερματίτιδας παρουσιάζουν έντονη ερυθρότητα,
ξηρότητα, ξεφλούδισμα της επιδερμίδας με
έντονη φαγούρα.
Στα βρέφη οι εκζεματικές βλάβες εμφανίζονται στα μάγουλα, στο κεφάλι και στις εκτατικές επιφάνειες του
σώματος ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά στις καμπτικές επιφάνειες (αγκώνες
και πίσω από τα γόνατα). Η έντονη φαγούρα και το ξύσιμο των βλαβών συχνά οδηγεί σε επιμόλυνση από τον επιδερμικό σταφυλόκοκκο.
Τροφική αλλεργία
Η τροφική αλλεργία είναι συχνότερη στα πρώτα χρόνια ζωής με συχνότητα 6-8 %. Μεγάλο ποσοστό
γονιών 20-35% αναφέρει ότι το παιδί του έχει τροφική
αλλεργία ,όμως αυτό οφείλεται σε δυσανεξία
ή κάποια άλλη ανεπιθύμητη αντίδραση
και ερμηνεύεται σαν αλλεργία.
Το γάλα αγελάδας και το αυγό αποτελούν το συχνότερο αίτιο τροφικής
αλλεργίας παγκόσμια και μετά ακολουθούν το σιτάρι, οι ξηροί καρποί, το ψάρι, όπως και άλλα οστρακοειδή κάποια φρούτα και λαχανικά Τα περισσότερα παιδιά με
αλλεργία στο γάλα και στο αυγό θα την ξεπεράσουν πριν από το δημοτικό, ενώ η
αλλεργία στους ξηρούς καρπούς και στο ψάρι
συνήθως θα παραμείνει σε όλη τη ζωή.
Τα κυριότερα συμπτώματα είναι κνιδωτικό εξάνθημα (κοκκινίλες με
φαγούρα στο δέρμα) αγγειοοίδημα (πρήξιμο στα χείλη, πρόσωπο, αρθρώσεις) πόνος στην κοιλιά,
έμετοι,διαροικές κενώσεις, ρινική καταροή, βήχας. Οι αλλεργικές αυτές αντιδράσεις
μπορεί να είναι ήπιες ως και πολύ σοβαρές
και δυνατόν να απειλήσουν τη ζωή του παιδιού ,αν δεν αναγνωρισθούν και
αντιμετωπισθούν έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Κνίδωση - Αγγειοίδημα
Η κνίδωση είναι μια
εκδήλωση αλλεργίας με δερματικές βλάβες με έντονο ερύθημα κοκκινίλα) στο
κέντρο του εξανθήματος υπάρχει
λευκάζουσα περιοχή και είναι επηρμένη (πομφός). Οι βλάβες μπορεί να είναι μεμονωμένες ή να συρρέουν και να σχηματίζουν πλάκες, συνήθως αλλάζουν
θέση δηλαδή μεταναστεύουν, υπάρχει έντονη φαγούρα. Η κνίδωση μπορεί να είναι
οξεία ή χρόνια.
Στο αγγειοίδημα υπάρχει
οίδημα στο πρόσωπο (χείλη, βλέφαρα) και δυνητικά μπορεί να προσβάλει τον
λάρυγγα και την γλώσσα. Τα αίτια είναι κοινά όπως σε όλες τις αλλεργίες δηλαδή
διάφορα αλλεργιογόνα (τροφικά κ.α) φάρμακα, λοιμώξεις (ιογενείς, μικροβιακές), φυσικοί παράγοντες (τριβή, θερμότητα, ψύχος) και το έντονο
στρες. Αρκετά συχνά δεν βρίσκουμε καμία
αιτία και τότε την κνίδωση τη λέμε ιδιοπαθή
Αναφυλαξία
Η αναφυλαξία είναι η πιο σοβαρή και επικίνδυνη για τη ζωή
του παιδιού μορφή αλλεργικής αντίδρασης, η οποία θα πρέπει να διαγνωστεί και να
αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Τα συμπτώματα από τα διάφορα συστήματα είναι:
- Δέρμα: διάχυτη ερυθρότητα,
φαγούρα (κνησμό), κνίδωση, αγγεοοίδημα.
- Αναπνευστικό: ρινική καταρροή, βήχα, βράγχος φωνής,
δυσκολία στην αναπνοή.
- Γαστρεντερικό: έμετο,
διάρροια.
- Κυκλοφορικό: ταχυκαρδία,
πτώση πίεσης, τάση λιποθυμίας, απώλεια αισθήσεων
Φαρμακευτική αλλεργία
Τα αντιβιοτικά είναι τα συχνότερα φάρμακα που προκαλούν αλλεργία
στα παιδιά ( πενικιλίνη ,κεφαλοσπορίνη ), τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ( ιβουπροφένη , μεφεναμινικό οξύ ) που
χρησιμοποιούνται ευρέως σαν αντιπυρετικά -παυσίπονα. Η αντίδραση στα φάρμακα μπορεί να είναι άμεση ( μετά 1
ώρα ) ή επιβραδυνόμενη. Οι άμεσες αντιδράσεις είναι πιο επικίνδυνες ( κνίδωση,
αγγειοοίδημα , αναφυλαξία ) ενώ οι
επιβραδυνόμενες εμφανίζονται με δερματικά εξανθήματα και κατά κανόνα δεν είναι
επικίνδυνα.
Αλλεργία από τσιμπήματα από υμενόπτερα
Την άνοιξη με την ανθοφορία βγαίνουν από τις φωλιές τους τα έντομα
, οι μέλισσες και οι σφήκες. Τα τσιμπήματα τους είναι συνήθως αθώα και προκαλούν
πόνο ,έντονη ερυθρότητα, οίδημα ,ερεθισμό, φαγούρα υποχωρούν όμως σε λίγες ώρες
.Σπάνια σε ευαισθητοποιημένα άτομα μπορεί να προκαλέσουν έντονη αλλεργική αντίδραση
μέχρι και αναφυλαξία.
Διάγνωση αλλεργικών παθήσεων
Η διάγνωση
βασίζεται στο λεπτομερές ιστορικό και επιβεβαιώνεται με εργαστηριακές
εξετάσεις.
Αυτές
είναι :
1. δερματικά τεστ αλλεργίας
τα οποία γίνονται από εξειδικευμένους αλλεργιολόγους και
2. αιματολογικές εξετάσεις προσδιορισμού
IgE ανοσοσφαιρίνης και των ειδικών IgE αντισωμάτων τα γνωστά RAST.
Αντιμετώπιση αλλεργίας - Θεραπεία
Η αντιμετώπιση της αλλεργίας είναι εξατομικευμένη ανάλογα με την
αλλεργική αντίδραση που θα παρουσιάσει το παιδί και την βαρύτητά της. Πρώτης
γραμμής φάρμακα είναι τα αντιισταμινικά
, ακολουθούν τα ενδορινικά κορτιζονούχα σπρέι
που αποτελούν τον βασικό άξονα αντιμετώπισης της αλλεργικής ρινίτιδας ενώ τα οφθαλμικά κολλύρια είναι απαραίτητα για την αλλεργική
επιπεφυκίτιδα.
Για τον έλεγχο του αλλεργικού βρογχικού άσθματος χρησιμοποιούμε εισπνεόμενα
βρογχοδιασταλτικά και αντιφλεγμονώδη (εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή, και από το στόμα αντιλευκοτριένια). Στις
εξάρσεις μπορεί να χορηγηθούν και κορτικοστεροειδή από το στόμα.
Στην αντιμετώπιση του εκζέματος χρησιμοποιούμε αντιισταμινικά και ειδικά υποαλλεργικά
καθαριστικά υγρά και κρέμες. Στις εξάρσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν και
κορτιζονούχες κρέμες για μικρό χρονικό διάστημα.
Στην κνίδωση τα αντιισταμικικά είναι φάρμακο εκλογής, ενώ η τα κορτικοστεροειδή χρησιμοποιούνται σε λίγες
επιλεγμένες περιπτώσεις.
Στην
αναφυλαξία και στο αναφυλακτικό σοκ χορηγείται άμεσα αδρεναλίνη και κορτιζόνη
και ασθενής πρέπει να μεταφέρεται άμεσα στο πλησιέστερο ιατρικό κέντρο.
Πρόληψη
Σε άτομα με διαγνωσμένη αλλεργία η αποτελεσματική
αποφυγή των υπεύθυνων αλλεργιογόνων
συμβάλλει σημαντικά στον έλεγχο των
συμπτωμάτων. Ανάλογα με το αλλεργιογόνο
πρέπει να λαμβάνονται και τα κατάλληλα μέτρα αποφυγής Σε παιδιά με
τροφική αλλεργία συστήνεται πλήρης
αποφυγή του τροφικού αλλεργιογόνου (γάλα αγελάδας, ψάρι, αυγό, ξηροί καρποί) για όσο χρονικό διάστημα ορίσει ο αλλεργιολόγος. Σε παιδιά με
αλλεργική ρινίτιδα ή επιπεφυκίτιδα ή
άσθμα λαμβάνονται προληπτικά μέτρα έναντι του άκαρι της σκόνης
,συστήνεται προσοχή στην έκθεση στις γύρεις την
άνοιξη, στην υγρασία στη μούχλα (μύκητες).
Ανοσοθεραπεία - Απευαισθητοποίηση
Στόχος αυτής της θεραπείας είναι η προοδευτικά αυξανόμενη
χορήγηση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου στο
παιδί είτε υπό μορφή ενέσεων, είτε υπογλώσσια έτσι ώστε να αποκτήσει ανοχή και
να μην υπεραντιδρά στο συγκεκριμένο αλλεργιογόνο. Η διάρκεια αυτής της
θεραπείας είναι 3-5 χρόνια και μπορεί να συμβάλλει στην πλήρη υποχώρηση της
αλλεργίας.
Σημαντικό
είναι οι γονείς και το παιδί να ενημερωθούν για το είδος της αλλεργίας τι την
προκαλεί, με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται, ποια η φυσική της πορεία και
ποια τα αναγκαία μέτρα για την αποφυγή
της.
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΕ
ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΞΗ
* Αποφεύγουμε περιοχές όπου βρίσκεται το υπεύθυνο αλλεργιογόνο σε
μεγάλη συγκέντρωση (πχ άνθος ελιάς) ή ελαχιστοποιούμε
τον χρόνο παραμονής
* Αερίζουμε τον χώρο μας τις ώρες που η συγκέντρωση των γύρεων στη
ατμόσφαιρα είναι χαμηλή (11:00 -17:00) και κλείνουμε τα παράθυρα
ιδιαίτερα αν έχει αέρα.
* Αποφεύγουμε δραστηριότητες με τις οποίες έχουμε στενή επαφή με
γύρεις - κάμπιες (κούρεμα γκαζόν, ποδόσφαιρο
σε γρασίδι, παιχνίδι σε πάρκα με πεύκα).
* Φοράμε ανοιχτόχρωμα ρούχα (τα χρωματιστά προσελκύουν μέλισσες, έντομα)
* Φροντίζουμε την καλή συντήρηση του κλιματιστικού
* Οδηγούμε με κλειστά παράθυρα
* Προτρέπουμε το παιδί να φορά γυαλιά ηλίου όχι μόνο για τον ήλιο
αλλά και για να αποτρέπεται η επαφή των αλλεργιογόνων με τα μάτια του.
* Έχουμε μαζί μας τα φάρμακα
πρώτης ανάγκης που μας έχει συστήσει ο γιατρός μας όπως και το τηλέφωνό του
ΜΑΡΙΑ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ-ΡΑΜΠΟΤΑ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΓ. ΛΟΥΚΑΣ
ΕΘ.
ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ 8
ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ
